Phân biệt gỗ sưa, gỗ trắc, gỗ gụ ... trong đồ gỗ cổ

Gần đây có rất nhiều khách hàng quan tâm và hỏi về cách phân biệt gỗ sưa, gỗ trắc, gỗ gụ và các loại gỗ để làm đồ gỗ mỹ nghệ. Trên cơ sở các thông tin còn hạn hẹp thu thập được; Bộ phận tư vấn kỹ thuật của Công ty xin hệ thống lại một số thông tin về gỗ để quý khách hàng tham khảo như sau :
1. Thông tin chung về gỗ:

Theo Wikipedia: Gỗ là một dạng tồn tại vật chất có cấu tạo chủ yếu từ các thành phần cơ bản như: xenluloza (40-50%), hemixenluloza (15-25%), lignin (15-30%) và một số chất khác. Nó được khai thác chủ yếu từ các loài cây thân gỗ.
Sơ bộ thống kê hiện nay trên thế giới có khoảng trên 100 ngành dùng gỗ làm nguyên, vật liệu với trên 22.000 công việc khác nhau và sản xuất ra hơn 20.000 loại sản phẩm.

Gỗ là nguyên, vật liệu được con người sử dụng lâu đời và rộng rãi, là một trong những vật tư chủ yếu của nền kinh tế quốc dân.
Trong các văn kiện chính thức từ trước tới nay, chính phủ Việt Nam vẫn xếp gỗ đứng hàng thứ ba sau điện và than
Gỗ được sử dụng rất rộng rãi trong công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải, kiến trúc, xây dựng, khai khoáng, làm đồ mỹ nghệ, văn phòng phẩm, nhạc cụ, dụng cụ thể dục thể thao, đóng toa tầu, thùng xe, thuyền, phà, cầu cống, bàn ghế và dụng cụ học sinh, đồ dùng trong gia đình , công sở ...

Danh sách gỗ nhóm 1
Gỗ nhóm 1 : ở Việt nam là những loại gỗ quý. Tiêu chuẩn chính của các loại gỗ trong nhóm này là gỗ có màu sắc, vân thớ đẹp, hương vị thơm và rất khan hiếm. Có giá trị kinh tế cao nhất. Các loại gỗ trong nhóm này thường dùng làm đồ mỹ nghệ, gỗ lạng, hàng mộc chạm khảm, ván sàn đặc biệt,...
Nhóm này ở Việt nam có 41 loài:

TT	Tên	Tên khoa học	Tên địa phương
1	Bàng Lang cườm	Lagerstroemia angustifolia Pierre
2	Cẩm lai	Dalbergia Oliverii Gamble
3	Cẩm lai Bà Rịa	Dalbergia bariensis Pierre
4	Cẩm lai Đồng Nai	Dalbergia dongnaiensis Pierre
5	Cẩm liên	Pantacme siamensis Kurz	Cà gần
6	Cẩm thị	Diospyros siamensis Warb
7	Dáng hương	Pterocarpus pedatus Pierre
8	Dáng hương căm-bốt	Pterocarpus cambodianus Pierre
9	Dáng hương mắt chim	Pterocarpus indicus Willd
10	Dáng hương quả lớn	Pterocarpus macrocarpus Kurz
11	Du sam	Keteleeria davidiana Bertris Beissn	Ngô tùng
12	Du sam Cao Bằng	thành phần	thành phần
13	Gõ đỏ	Pahudia cochinchinensis Pierre	Hồ bì Cà te
14	Gụ	Sindora maritima Pierre
15	Gụ mật	Sindora cochinchinensis Baill	Gõ mật
16	Gụ lau	Sindora tonkinensis A.Chev	Gõ lau
17	Hoàng đàn	Cupressus funebris Endl
18	Huệ mộc	Dalbergia sp
19	Huỳnh đường	Disoxylon loureiri Pierre
20	Hương tía	Pterocarpus sp
21	Lát hoa	Chukrasia tabularis A.Juss
22	Lát da đồng	Chukrasia sp
23	Lát chun	Chukrasia sp
24	Lát xanh	Chukrasia var. quadrivalvis Pell
25	Lát lông	Chukrasia var.velutina King
26	Mạy lạy	Sideroxylon eburneum A.Chev.
27	Mun sừng	Diospyros mun H.Lec
28	Mun sọc	Diospyros sp
29	Muồng đen	Cassia siamea lamk
30	Pơ mu	Fokienia hodginsii A.Henry et thomas
31	Sa mu dầu	Cunninghamia konishii Hayata
32	Sơn huyết	Melanorrhoea laccifera Pierre
33	Sưa	Dalbergia tonkinensis Prain
34	Thông ré	Ducampopinus krempfii H.Lec
35	Thông tre	Podocarpus neriifolius D.Don
36	Trai (Nam Bộ)	Fugraea fragrans Roxb
37	Trắc Nam Bộ	Dalbergia cochinchinensis Pierre
38	Trắc đen	Dalbergia nigra Allen
39	Trắc căm-bốt	Dalbergia cambodiana Pierre
40	Trắc vàng	Dalbergia fusca Pierre
41	Trầm Hương	Aquilaria Agallocha Roxb

2. Một số loại gỗ được dùng trong đồ gỗ mỹ nghệ:

2.1. Gỗ sưa: Sưa hay trắc thối, huê mộc vàng, huỳnh (hoàng) đàn - danh pháp khoa học Dalbergia tonkinensis Prain, là một loài cây thân gỗ thuộc họ Đậu (Fabaceae).
(ảnhminh họa : Internet)
- Là cây gỗ nhỏ, còn có tên khác là trắc thối (lá và quả khi đốt thì có mùi khó ngửi.)
- Gỗ sưa có ý nghĩa tâm linh rất lớn, Thời phong kiến vua chúa thường dùng gỗ sưa để đóng đồ nội thất trong cung đình vì nó vừa làm hương liệu vừa làm dược liệu
- Gỗ vừa cứng lại vừa dẻo, chịu được mưa nắng
- Gỗ có màu đỏ, màu vàng, có vân rất đẹp
- Có mùi thơm mát thoảng hương trầm
- Cây mọc ở đất ẩm thường xanh không rụng lá, và cùng mọc với các loài cây khác
Có hai loài sưa chính là sưa trắng và sưa đỏ. Sưa trắng cho hoa đẹp quả to đốt không có mùi nhưng giá trị gỗ không bằng sưa đỏ. Sưa đỏ trông gần giống sưa trắng, quả thành từng chùm đốt lên có mùi thối. Ngoài ra còn có sưa màu đen được gọi là tuyệt gỗ, loài này rất hiếm thấy.

Cây Sưa chủ yếu phân bổ ở miền Bắc Việt Nam và được tìm thấy rải rác tại Hải Nam - Trung Quốc (tại đây họ gọi nó là - Hoàng (huỳnh) đàn Việt Nam.
2.2. Gỗ trắc:

Thuộc cây gỗ lớn, gỗ rất cứng, nặng, thớ gỗ mịn có mùi chua nhưng không hăng, trong gỗ có tinh dầu.
Gỗ trắc có 3 loại chính: Trắc đỏ, Dalbergia balansae (trắc vàng), Dalbergia nigrescens (trắc đen)
- Thường dùng để đóng bàn ghế, giường tủ cao cấp, tạc tượng khắc tranh.
- Thuộc cây gỗ lớn, gỗ rất cứng, nặng, thớ gỗ mịn có mùi chua nhưng không hăng, gỗ rất bền không bị mối mọt, cong vênh.
- Khi quay giấy ráp thì rất bóng bởi trong gỗ có sẵn tinh dầu.
2.3. Gỗ gụ:
Gụ lau hay gõ dầu, gõ sương (danh pháp khoa học: Sindora tonkinensis) là một loài thực vật thân gỗ lớn thuộc họ Đậu. Loài này đang bị đe dọa do khai thác lạm dụng.
- Có thớ thảng,vân đẹp mịn,màu vàng trắng,để lâu chuyển màu nâu sẫm
- Gỗ quý, bền dễ đánh bóng, không bị mối mọt, ít cong vênh. Gỗ hay được dùng để đóng bàn ghế giường tủ sập cao cấp.

- Gỗ có mùi chua nhưng không hăng.
- Mọc rải rác trong rừng rậm nhiệt đới thường xanh, ưa mưa hay mưa mùa ẩm, ở độ cao không quá 600m trên đất tốt, có tầng dày và thoát nước, phân bố tại Campuchia, Việt Nam: Quảng Ninh (Uông Bí: Yên Lập), Hà Bắc, Nghệ An (Quỳ Châu, Nghĩa Đàn), Hà Tĩnh (Kỳ Anh), Quảng Trị (Bến Hải: Vĩnh Linh), Thừa Thiên Huế (Hương Điền: sông Bồ, Thừa Lưu), Quảng Nam - Đà Nẵng, Khánh Hòa (Ninh Hòa: núi Hòn Hèo).
Tóm lại : Gỗ gụ có màu nâu thẫm, không bị mối mọt hay mục, hơi có vân hoa. Gỗ gụ tốt, thường dùng trong xây dựng, đóng thuyền hay đồ dùng gia đình cao cấp như sập, tủ chè. Vỏ cây giàu tamin, trước đây thường dùng để nhuộm lưới đánh cá.

2.4. Gỗ dổi:

Gỗ có màu vàng sáng
Talauma
- Thường được dùng để đóng đồ thờ
- Gỗ có màu vàng nhưng không sáng bằng gỗ mít
- Gỗ khi tươi nặng, nhưng khi khô thì nhẹ

Thiên hạ Nhất Long